Despois levantei a vista e vinme ante un home cun cordel de medir na man. E díxenlle: Onde vas?
Zacarías 2: 1-2
Pouco antes dunha guerra
civil, con apenas oito anos, un neno triangula xunto ao seu pai un lugar
perdido de Andalucía. Única herdanza da vella fe, ninguén máis sabe
medir as terras nesta chaira queimada polo sol.
Pronto a nai e os irmáns terán
que escapar á serra, mentres o pai queda na fronte, nas mesmas terras
que antes medía. Tras a derrota, preso o pai, o fillo substituirao.
Abandonará a escola e traballará como peón para os vencedores, pero non
esquecerá nin a música, nin a arte de medir.
Anos despois, cando o seu
fillo maior marche á universidade, aquel rapaz non quererá aceptar a súa
decisión. O seu soño é doado de entender: primeiro da súa casa en
ter estudos superiores, gustaríalle que fose enxeñeiro agrónomo. Pero
anos máis tarde faralle ao fillo unha confesión inesperada: canto lle
tivese gustado estudar matemáticas!
Oxalá, a pesar da devastación da súa memoria, o fillo do agrimensor aínda lembre como triangular os inmensos campos.
Antes de escribir esta entrega, quixen documentarme sobre as técnicas tradicionais de agrimensura. Había un instrumento que me resultaba familiar, sen saber moi ben por que. Ata que logrei recordar e me vin con nove ou dez anos axudando ao meu pai, quen cunha groma aliñaba camiños e cultivos nun terreo.
A imaxe provén da tradución latina Sphaera mundi (1546) a cargo de Sebastian Münster e Erasmus O. Schreckenfuchs do libro צורת הארץ | Surat ha-Eres (A forma da Terra) de Abraham bar Hiyya (Barcelona, c. 1065-70 - Narbona, c. 1136-45), coñecido como ha-Nasi (O Principe), ha-Bargeloni (pola súa orixe) ou Abraham Iudaeus Savasorda (deformación latina de Sahib al-Shurta, o xefe de policía). No seu libro המשיחה והתשבורת חבור | Hibbur ha-Meshihah ve-ha-Tishboret (Tratado sobre medidas e cálculos), bar Hiyya ocúpase dos fundamentos xeométricos e alxébricos da determinación de superficies na práctica da agrimensura. A esta obra débese a difusión da solución das ecuacións de segundo grao na Europa medieval, grazas á tradución latina co título de Liber Embadorum (1145) de Platón de Tivoli.
